การตรวจสอบอาคารเป็นการตรวจสอบสภาพอาคารและอุปกรณ์ประกอบต่างๆ ของอาคารตามแผนและแนวทางที่กำหนดไว้โดยผู้ตรวจสอบ โดยเจ้าของอาคารมีหน้าที่จัดให้มีการตรวจสอบอาคารด้านความมั่นคงแข็งแรงของโครงสร้างอาคาร และอุปกรณ์ประกอบอาคาร เช่น ระบบไฟฟ้า ระบบปรับอากาศ ระบบลิฟท์ ระบบป้องกันอัคคีภัย ระบบระบายน้ำ โดยผู้ตรวจสอบอาคารที่ขึ้นทะเบียนเป็นผู้ตรวจสอบจากกรมโยธาธิการและผังเมือง เพื่อปฏิบัติอย่างสอดคล้องตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2543 มาตรา 17 ซึ่งให้เพิ่มความต่อไปนี้เป็นมาตรา 32 ทวิ แห่งระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ.2522 มาตรา 12 ทวิ และกฎกระทรวงกำหนดประเภทอาคารที่ต้องจัดให้มีผู้ตรวจสอบ พ.ศ. 2548 ลงวันที่ 25 ตุลาคม 2548 กำหนดประเภทอาคารซึ่งเจ้าของอาคารต้องจัดให้มีการตรวจสอบสภาพความปลอดภัยของอาคารเป็นประจำทุกปี เพื่อตรวจสอบสภาพอาคารและอุปกรณ์ประกอบต่างๆ ของอาคารตามแผนและแนวทางที่กำหนดไว้โดยผู้ตรวจสอบ และตรวจสอบใหญ่ทุก 5 ปี เพื่อตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรงของโครงสร้างอาคาร การตรวจสอบระบบและอุปกรณ์ประกอบต่างๆ ของอาคาร จัดทำแผนปฏิบัติการตรวจบำรุงรักษาอาคารและระบบอุปกรณ์ประกอบต่างๆ และจัดทำคู่มือการปฏิบัติตามแผนเพื่อเป็นแนวทางการตรวจบำรุงรักษา (ผู้ตรวจสอบมอบให้เจ้าของอาคาร) รวมถึงการจัดทำแผนและแนวทางการตรวจสอบสภาพอาคารและอุปกรณ์ประกอบต่างๆ ของอาคารประจำปี ทั้งนี้ประเภทอาคารที่เข้าข่ายต้องตรวจสอบทั้ง 9 ประเภท จะต้องได้รับการตรวจสอบสภาพของอาคารครั้งแรกให้แล้วเสร็จก่อนวันที่ 30 ธันวาคม 2550 และภายหลังการตรวจสอบเจ้าของอาคารจะต้องดำเนินการและส่งรายงานการตรวจสอบอาคารที่ถูกต้องและสมบูรณ์ให้แก่เจ้าพนักงานท้องถิ่น

สำหรับประเภทอาคารที่เข้าข่ายต้องตรวจสอบมี 9 ประเภท ได้แก่
     1. โรงงานสูงมากกว่า 1 ชั้น และมีพื้นที่ตั้งแต่ 5,000 ตารางเมตร ขึ้นไป
     2. อาคารสูง 23 เมตรขึ้นไป (วัดจากพื้นดินต่ำสุดถึงดาดฟ้า)
     3. อาคารขนาดใหญ่พิเศษที่มีพื้นที่ตั้งแต่ 10,000 ตารางเมตร ขึ้นไป
     4. อาคารชุมชนคนที่มีพื้นที่ตั้งแต่ 1,000 ตารางเมตรขึ้นไป หรือจำนวนคนตั้งแต่ 500 คนขึ้นไป
     5. โรงมหรสพ
     6. โรงแรมที่มีจำนวนห้องตั้งแต่ 80 ห้องขึ้นไป
     7. สถานบริการที่มีพื้นที่ตั้งแต่ 200 ตารางเมตร ขึ้นไป
     8. อาคารชุด หรืออาคารที่อยู่อาศัยรวมพื้นที่ตั้งแต่ 2,000 ตารางเมตร ขึ้นไป
     9. ป้ายที่สูงจากพื้นดินตั้งแต่ 15 เมตรหรือมีพื้นที่ตั้งแต่ 50 ตารางเมตร ขึ้นไป หรือป้ายที่ติดตั้งบนหลังคาดาดฟ้าที่มีพื้นที่ตั้งแต่ 25 ตารางเมตร ขึ้นไป